ورای فرهنگ رقابت

44 مسابقات اقتصادی بازار رقابت اصل سازمان دهندۀ حا کم بر جوامع معاصر غربی است . طبق این اصل ، انسان در چارچوب اقتصادی ًعمدتا موجودی خودخواه به شمار میآید که رضایتش باِ مصرف مقادیر هر چه بیشتر کالاها و خدمات مادی حاصل میشود و البته ساز و کاری که ًظاهرا این رضایت را ایجاد میکند، بازار رقابت آزاد است . اصل بازار رقابت آزاد، به عنوان یک آرمان هنجاری اولین بار از سوی اقتصاددان ان کلاسیکی نظیر آدام اسمیت بیان شد که نظریۀ سرمایهداری جدید را مطرح کردند. نظریۀ سرمایهداری بر این گفتۀ آدام اسمیت متکی است که بازار فارغ از مداخله یا کنترل دولتی دربرگیرند ۀ نفع بیشتری برای گروه بیشتری از مردم است . بنا بر نظریۀ اسمیت، «دست غیبی» بازار رقابت آزاد بطور طبیعی با موازنۀ عرضه و تقاضا به کارآمدترین شیوۀ ممکن فعالیتهای منفعت جویانۀ افراد مصرف کننده و کسب و کارهای خصوصی را هماهنگ میکند که به نوبۀ خود بیشترین ثروت جمعی را به بار میآ ورد. 5 اسمیت که یک فیلسوف اخلاقی بود، به این ترتیب ، توجیهی اخلاقی برای فعالیتهای منفعت طلبانه پیدا کرد و آن را از یک گناه تاریخی به یک فضیلت مدرن بدل نمود. انصاف باید داد که اسمیت خواستن منفعت شخصی را خواستن منفعت در همۀ ارزشهای بنیادین ی میدانست که ًلزوماً کاملا مادی هم نبودند. پس با این که اسمیت معتقد بود که خیرخواهی نقش ًصرفا محدودی در بازار دارد، اما بر این باور نیز بود که بازیگر روشنفکر و نوع دوست در بازار میتواند به بهترکردن شرایط همنوعانش علاقه داشته باشد. علاوه بر آن، اسمیت گمان میکرد که حتی فعالیتهای نفع طلبانۀ مادی از سوی چارچوبهای بزرگتر اخلاقی که ًظاهرا فرد به آن متعهد است ، تنظیم میشود. 6 قرار بود به جای تنظیم بیرونی دولتی، این خود تنظیمی ا خلاقی، تضمینی در مقابل سوء استفاد ههای بازار باشد. همانطور کهِ ِاونسکی i میگوید: اخلاقیات شرط لازم رقابت سازندهای است که لیبرالیسم کلاسیک در نظر داشت. فقط در جامعه ای از افراد پایبند به اخلاقیات است که «دست غیبی» کارش را به خوبی انجام می دهد، زیرا این اخلاقی ات است که دست افراد را از ناتوان کردن و در نتیجه تحریف اعمال «دست غیبی» باز میدارد. در صورت فقدان چنین جامعۀ پایبند به اخلاقیاتی، رقابت مخرب می شود. در استعار ۀ اصلی اسمیت اخلاقیات است که بین یک جامعۀ نیکوکار و دوزخ هابز ایستاده است. 7 i Evensky