ورای فرهنگ رقابت

118 تا روباهها و نخستی ها) انسانها از نظر دامنه و وسعت خشونت درون گونهای که از خود نشان میدهند، منحصربه فرد هستند. از این رو بسیاری از نظریه پردازان تکاملی چنین نتیجه گرفتهاند که خشونت درون گونهای در میان انسانها نتیجۀ فراگیری فرهنگی است و نه جبر زیستی، که انسانها قابلیت فرهنگی هم برای تعاون و همکاری و هم برای خشونت و تجاوز دارند و این که در عصری با وابستگی متقابل روزافزون ، تغییر جهت از فرهنگ خشونت به فرهنگ تعاون و همکاری ضروری است. 53 مفهوم زیست محیطی دیگری که نظایر ی را برای آن در اجتماع یافتهاند، اصل زیستی تنوع است . در طبیعت، تنوع را ًعموما منشاء سلامت و ثبات زیست محیطی میدانند. در مقام مقایسه، میتوان اثبات کرد که همین امر در مورد محیط اجتماعی نیز مصداق دارد. از این نظر رفتارها و رویکردهائی نظیر نژادپرستی، جنسیتگرائی، ملیت - گرائی که حاصل یادگیری اجتماعی هستند، با جهاننگری زیست محیطی تضاد دارند، چرا که تحمل تنوع را ندارند . برعکس ، جهاننگری زیست محیطی به جای آن که تفاوت را علت تعارض و دشمنی بداند، میگوید باید به تفاوت به عنوان منبع قدرت و ثبات اجتماعی ارج نهاد و آن را تقویت کرد. به عبارت دیگر، لزومی ندارد که تنوع سبب تنازع شود. علاوه بر آن، در جهاننگری زیست محیطی نه تنها به تنوع فیزیکی که به تنوع در دیدگاه نیز ارج نهاده میشود. در این زمینه دانش بوم شناسی یک معرفت شناسی غیرخصمانه را نیز ارائه میدهد. 54 این الگو از گرایشات اولیه در این رشته ناشی شد که ضمن آنها دو رویکرد نظری متنافر به وجود آمد. از یک سو، بسیاری از بومشناسان توجه خود را به روابط میان موجودات زندۀ مجزا و جمعیتهای مجزائی از موجودات زنده معطوف کرده و توجه چندانی به عناصری که در سطح نظام هستند، نظیر چرخههای غذائی و جریان انرژی ندارند . از سوی دیگر سایر بومشناسان توجه خود را روی چرخههای غذائی، جریان انرژی و سایر روندهای زیستی -فیزیکی که در سطح نظام عمل میکنند، متمرکز کردهاند و توجه چندانی به موجودات زندۀ مجزا ندارند . بسیاری از بومشناسان معاصر برای آشتی دادن این گرایشات شروع به اتخاذ چارچوبی کردهاند که این رویکردها را به جای متضاد، مکمل میداند. این چارچوب فراگیر این نظر را که فقط یک راه برای توصیف نظامهای زیستی وجود دارد، رد میکند و در عوض اذعان مینماید که پیچیدگی زیستی مستلزم چارچوبهای ادراکی گونا گونی است که «مجموعه مشاهدات » جدا گانه ولی مکملی را فراهم آورند . این معرفت شناسی کلگراتر به بومشناسان امکان میدهد که بطور همزمان دربارۀ موجودات زندۀ مستقل و نظامهای