ورای فرهنگ رقابت

112 شکلگیری روانی ذهن انسان و همچنین در تحول اجتماعی – سیاسی نظامهای اجتماعی هم میتوان مشاهده نمود. سرانجام، با توجه به خواص نوظهوری که در بالا دربارۀ آن بحث شد، نظامهای تکاملی پویا اغلب به صورت واح دهای عملکردی شناخته میشوند: آنها عملکردهای مختلفی دارند که اجزاء تشکیل دهنده شان به تنهائی نمیتوانند انجام بدهند . برای مثال یک سلول قادر به سوخت وساز انرژی هست، در حالی که اجزاء تشکیل دهندهاش به تنهائی قادر نیستند . یک اندام میتواند عملکردهای فیزیولوژیک تخصصی داشته باشد که سلولهای تشکیل دهندهاش به تنهائی ندارند . یک موجود زنده میتواند تولید مثل کند در حالی که اندام های تشکیل دهندهاش به تنهائی نمیتوانند این کار را انجام دهند. هر کدام از این عملکردها به واسطۀ سطوح فزایندهای از پیچیدگی سازمانی و انسجام ممکن میشود. در این زمینه، بسیاری از نظریه پردازان نظامها و سایرین نیز جوامع انسانی را دست کم بالقوه به صورت «واحدهای عملکردی » تصور کردهاند. اما در سنت نظریۀ عملکرد گرای اجتماعی ، تفسیرها در مورد کارآمدی نظامهای موجود اجتماعی خیلی با یکدیگر فرق میکنند. از یک سو، بسیاری از نظریه پردازان محافظه کار استدلال کردهاند که نظامهای معاصر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی غربی بسیار کارآمد هستند 37 و در این رابطه عملکرد گرائی ًغالبا به صورت چارچوبی برای مدافعان تمدن غربی عمل کرده است . به این ترتیب ، سرمایهداری به علت قابلیت ادعائ یاش در به حدا کثررساندن ارضای منافع مادی مختلف کارآمدترین نظام اقتصادی ممکن توصیف شده، دموکراسی حزبی به علت قابلیت ادعائ یاش در به حدا کثررساندن منافع سیاسی مختلف کارآم دترین نظام دولتی ممکن توصیف شده و مانند آن. اما برخلاف این عملکردگرائی محافظه کارانه، بیشترعملکردگرایان منتقد نتیجهگیری کردهاند که نظامهای اجتماعی معاصر غرب ًذاتا بسیار غیرکارآمد هستند. در حالی که عملکردگرایان محافظه کار از توجیهات هنجاری برای حفظ وضعیت موجود استفاده میکنند، عملکردگرا یان منتقد توجیهات هنجاری را به نفع اصلاحات اجتماعی مورد استفاده قرار میدهند. آنها به مطالعۀ عدم کارآئی و تضادهای درونی نظامهای اجتم اعی موجود و این که تا چه حد غیرعادلانه، مبنی بر نابرابری ، ناتوان یا ناپایدارهستند، میپرد ازند تا جانشینهای کارآمدتری را توصیه کنند. برای مثال، بسیاری از عملکردگرا یان منتقد گفتهاند که نظامهای رسانهای معاصر ًعمدتا غیرکارآمد هستند زیرا بحث عمومی و جریان اطلاعات را که در نظامهای