عبدالبهاء و تولد انسان

اروپ در درجات عالیه تمدن اخلاق ترقی ننموده اند، چنآن چه از افکار و اطوار عمومیه ملّت اروپ واضح و آشکار است، مثلاً ملاحظه نمایند که ۲» الیوم اعظم آمال دول و ملل اروپ تغلّب و اضمحلال یکدیگر است اما به همین ترتیب آن چه را که اصحاب ادیان و رؤسای مذهبی معمولاً به عنوان تدین نامیده اند چیزی نیست جز فرهنگ ضد تدین و ضد خدا. تدین به عنوان فرهنگ سنت پرست اساساً توجیه و تشویق فرهنگ بیگانگی، تبعیض، نفرت و ظلم و استثمار بوده است. زمانی که اعتقاد به خدا به معنای توجیه نفرت و پرخاشگری نسبت به بیگانگان و سلب حقوق گروههای گوناگون مانند کافر و مرتد و نجس و زن و آزاداندیش و دگراندیش مورد تعریف قرار می گیرد، در واقع تدین دشمن اصلی دین و خداست. از آنجاست که رساله ی مدنیه صرفاً به بیان لزوم هماهنگی تدین و تجدد اکتفاء نمیکند، بلکه هر دو مفهوم را بازسازی میکند. این چنین فرهنگی نیازمند نفی هر گونه پیشداوری، سنت پرستی، نژادپرستی و همه ی مظاهر فرهنگ و منطق بیگانگی و از خود بیگانگی است. رساله ی مدنیه دعوتی است از ایران و ایرانیان به این بازسازی همه ی ارزشها . به موازات رساله ی مدنیه، عبدالبهاء در رساله ی سیاسیه ی خویش به جنبه ی بخصوصی از این سنت پرستی و تدین مرسوم، توجه میکند و بر ضرورت تفکیک دیانت و سیاست تأکید مینماید و آزادی و تکامل و حقوق بشر را نیازمند عدم دخالت رؤسای مذهبی در امور حکومت و حکمرانی میشمارد. از نظر عبدالبهاء حکومت سران مذهبی بزرگترین دشمن خود مذهب هم میباشد. درگیری مذهب در حکومت آن چه را که عصاره ی ذاتی مذهب راستین است، یعنی داوطلبانه بودنِ اعتقاد مذهبی و تأکید بر گرایشی اخلاقی و عمومی و احتراز از آلودگی و فساد دنیوی، همه را به یکباره از میان میبرد و بدین ترتیب در بلند مدت، هرگونه احترام به مذهب و تدین را در جامعه لکه دار میکند. بدین ترتیب عبدالبهاء همزمان با جنبش تنباکو به ایرانیان هشدار میدهد که راهمبارزهبااستبدادوفسادسیاسی،یکیکردنآخوندهاوحکمراناننیست.چنیننظامینهتنها .استبدادوفسادرادوچندانمینماید،بلکهمذهبوحرمتدینراهمازریشهقلعوقمعمینماید به گفته عبدالبهاء : ۷۰ ) : رساله ی مدنیه، ص ۲( پ 12