عبدالبهاء و تولد انسان

است و تفرّق و تشتّت برهان وحشت و محرومیّت از تر بیت الهی. اگر معترضی اعتراض نماید که طوائف و امم و شعوب و ملل عالم را آداب و رسوم و اذواق و طبایع و اخلاق مختلف و افکار و عقول و آراء متباین با وجود این چگونه وحدت حقیقی جلوه نماید و اتّحاد تام بین بشر حاصل گردد گوئیم اختلاف بدو قسم است یک اختلاف سبب انعدام است و آن نظیر اختلاف ملل متنازعه و شعوب متبارزه که یکدیگر را محو نمایند و خانمان براندازند و راحت و آسایش سلب کنند و خونخواری و درّندگی آغاز نمایند و اختلاف دیگر که عبارت از تنوّع است آن عین کمال و سبب ظهور موهبت ذو الجلال. ملاحظه نمائید گلهای حدائق هرچند مختلف النّوع و متفاوت اللّون و مختلف الصّور و الأشکالند ولی چون از یک آب نوشند و از یک باد نشو و نما نمایند و از حرارت و ضیاء یک شمس پرورش یابند آن تنوّع و اختلاف سبب ازدیاد جلوه و رونق یکدیگر گردد. چون جهت جامعهکه نفوذ کلمة اللّه است حاصل گردد این اختلاف آداب و رسوم و عادات و افکار و آراء و طبایع سبب زینت عالم انسانیگردد. و همچنین این تنوّع و اختلاف چون تفاوت و تنوّع فطری خلقی اعضا و اجزای متنوّعه در تحت نفوذ سلطان روح است و روح در جمیع اعضا و اجزا سر یان دارد و در عروق و شر یان حکمران است این اختلاف و تنوّع مؤ یّد ایتلاف و محبّت است و اینکثرت اعظم قوّهٴ وحدت. اگر حدیقه ئی را گلها و ر یاحین و شکوفه و اثمار و اوراق و اغصان و اشجار از یک نوع و یک لون و یک ترکیب و یک ترتیب باشد بهیچ وجه لطافتی و حلاوتی ندارد ولکن چون از حیثیّت الوان و اوراق و ازهار و اثمار گوناگون باشد هر یکی سبب تزئین و جلوهٴ سایر الوانگردد و حدیقهٴ انیقه شود و در نهایت لطافت و طراوت و حلاوت جلوه نماید. و همچنین تفاوت و تنوّع افکار و اشکال و آراء و طبایع و اخلاق عالم انسانی چون در ظلّ قوّهٴ واحده و نفوذ کلمهٴ وحدانیّت باشد در نهایت عظمت و جمال و علوّیّت و 108